Թեստ 3

Թեստ 3

Թեստ 3

Թեստ 3

Նախագծային աշխատանք

Աղբյուրը

Հաճախ տիեզերքի մասին մեր գիտելիքները սահմանափակվում են ավագ դպրոցի աստղագիտության ուսումնական ծրագրից, պատահական վավերագրական ֆիլմերից և այն ամենից, ինչ մենք սովորել ենք <<Մեծ պայթյունի թեորիա>>-ից : Այնուամենայնիվ, տիեզերքը լի է արտասովոր բաներով, ինչպիսիք են աստղերը, որոնք ավելի հին են թվում, քան բուն տիեզերքը, մոլորակները, որոնց վրա ադամանդների անձրև է գալիս, և աստերոիդներ, որոնք նման են մեզ բոլորիս իմացած բաներին:

Մաթուսաղայի աստղը հայտնի ամենահին աստղերից է։

Մեթուսաղայի աստղը (պաշտոնական անվանումը HD 140283) հայտնաբերվել է ավելի քան 100 տարի առաջ և անմիջապես հայտնի է դարձել: Այն երկրորդ սերնդի աստղ է, այսինքն՝ ձևավորվել է Մեծ պայթյունից մի քանի հարյուր միլիոն տարի անց, ինչը նրան դարձնում է ամենահին հայտնի աստղերից մեկը:

Սակայն, երբ այն առաջին անգամ թվագրվեց, տեղի ունեցավ միջադեպ, քանի որ բոլոր տվյալներով աստղի տարիքը հասել էր 14,46 միլիարդ տարվա, ինչը անհնար էր, քանի որ արդեն այն ժամանակ հայտնի էր, որ Տիեզերքի տարիքը 13,8 էր։ Երկար ժամանակ այս փաստը մնում էր չբացահայտված առեղծված։ Ավելի ուշ կատարվեց մեկ այլ հետազոտություն, ըստ որի՝ ամեն ինչ իր տեղն ընկավ։Ըստ նոր տվյալների աստղի տարիքը կազմում էր 13,7 մլրդ տարի։

Շագանակագույն թզուկները սառը աստղեր են

Մենք սովոր ենք մտածել, որ բոլոր աստղերը հսկայական են և եռման, բայց դա միշտ չէ, որ այդպես է: Շագանակագույն թզուկները աստղերի մի տեսակ են, որոնք չեն համապատասխանում այս հատկանիշներին: Նրանք չափերով համեմատելի են Յուպիտերի հետ, որը համարվում է շատ փոքր աստղերի համար։ Իսկ նրանց ջերմաստիճանը շատ ավելի ցածր է։ Ամենասառը շագանակագույն թզուկները կարող են ունենալ մինչև 27°C ջերմաստիճան: Ցածր ջերմաստիճանի պատճառով այս աստղերն ունեն մուգ կարմիր գույն և աստիճանաբար փոքրանում ու հանգում են։

Ընդհանրություն Երկրի և Վեներայի միջև

Երկիրն ու Վեներան շատ ընդհանրություններ ունեն։ Մոլորակների ձևավորման ժամանակը մոտավորապես նույն է եղել, 4,6 միլիարդ տարի և երկու մոլորակներն է ունեն նմանատիպ զանգված և չափ: Վեներայի վրա հրաբուխներ են ժայթքում, ինչպես Երկրի վրա։ Կա մթնոլորտ, որը բաղկացած է ավելի քան 90% ածխածնի երկօքսիդից: Բայց վերին շերտերում կա և՛ թթվածին, և՛ ազոտ, որոնք անհրաժեշտ են մարդուն շնչելու համար։ Շատ հավանական է, որ Վեներան նախկինում ուներ իր օվկիանոսները, բայց ինչ-որ պահի մոլորակն այնքան տաքացավ, որ ջուրն ամբողջությամբ գոլորշիացավ:

Տիեզերական ադապտացիայի համախտանիշ

Մարդն իրեն այնքան էլ հարմարավետ չի զգում անկշռության մեջ։ Բացի սենյակով թռչելուց և առարկան անմիջապես կողքիդ թողնելուց, այն բառացիորեն օդում դնելուց, սա նաև կապված է բազմաթիվ բացասական հետևանքների հետ։ Օրինակ՝ ախորժակի կորուստ, գլխացավ, գլխապտույտ, սրտխառնոց, տարածական պատրանքներ:

Անկշիռին արձագանքելու ամենածանր դեպքերից մեկը տիեզերագնաց Ջեյք Գարնի դեպքն էր 1985 թվականին թռիչքի ժամանակ: Նա իրեն այնքան վատ էր զգում, որ իր գործընկերների մեջ գործի է դրվել անկշռության ադապտացման շրջանում վիճակի ծանրությունը չափելու կոմիկական միավորը՝ 1 գառն։ Տիեզերագնացներից շատերն 0,1-ից սկսում են անհանգստություն զգալ։

Մոլորակը երկու արևի տակ

Kepler-16b-ը 2011 թվականին հայտնաբերված մոլորակի անուններից մեկն է։ Երկրորդ, ոչ պաշտոնական անվանումը Tatooine է, ինչպես մոլորակը «Աստղային պատերազմներ» ֆիլմերից։ Այս մոլորակների ընդհանրությունն այն է, որ երկուսն էլ պտտվում են զույգ աստղերի համակարգի շուրջ: Սա նշանակում է, որ այս մոլորակների մակերեսին երկու արև է փայլում։

Գիտնականներն այնքան հետաքրքրված էին մոլորակով, որ նույնիսկ ՆԱՍԱ-ի Էկզոմոլորակների հետախուզման ծրագրի «Exoplanet Travel Bureau» նախագիծը պատրաստեց դրան նվիրված պաստառ:

«Ձայնավորված» Տիեզերք

Տիեզերքը հիմնականում հանգիստ է, և աստղադիտակներով հավաքված բոլոր տվյալները վերածվում են գծապատկերների, գրաֆիկների և պատկերների: NASA-ի ռենտգենյան լաբորատորիան և Exploring the Universe ծրագիրը ստեղծել են Տիեզերքը «ձայնավորելու» նախագիծ: Այս նախագիծը աստղադիտակներից ստացված տվյալները ձայների է վերածում:

Արդյո՞ք Մարսի վրա կյանք է եղել

1996 թվականին գիտնականները հետազոտեցին մարսի երկնաքարերից մեկը։ Այն անմիջապես դարձավ անհավանական հայտնի այն բանից հետո, երբ ՆԱՍԱ-ի գիտնականները հայտարարեցին երկնաքարում քարացած մանրադիտակային կառույցների հայտնաբերման մասին:

Curiosity մարսագնացի ձեռքբերումներից մեկն իր 10-ամյա ծառայության ընթացքում ածխածնի կայուն իզոտոպների հայտնաբերումն էր։ Գիտնականները ենթադրել են, որ ածխածնի այս իզոտոպները հայտնվել են Մարսի վրա, քանի որ հեռավոր անցյալում այնտեղ կարող էր կյանք լինել: Սա ընդամենը ենթադրություն է, բայց Մարսը շարունակում է ակտիվորեն ուսումնասիրվել, և մենք աստիճանաբար ավելի ու ավելի ենք իմանում կարմիր մոլորակի մասին։

Ջուր Լուսնի վրա

Վաղուց ասում էին, որ Լուսնի վրա ջուր կա։ Չինաստանի Գիտությունների ակադեմիայի վերջին հետազոտությունները հաստատում են այս տեղեկությունը։ 2020 թվականի վերջին Երկիր են առաքվել լուսնային հողի նմուշներ, որոնցում ջուր է հայտնաբերվել։ Խոսքը չնչին քանակի մասին է։ Այժմ գիտնականները հակված են կարծելու, որ ոչ միայն արևային քամին կարող է բերել այդ մասնիկները, այլև Լուսնի ներսում ջրի աղբյուր կա:

( Այս հատվածում սխալ կա։ Քանի որ լուսնի վրա բավականին շատ են ընկել աստերոիդները, իսկ ինչպես գիտենք աստերոիդը դա մեծ սարցե կտոր է։ Այստեղից հեշտ է եզրակացնել, որ լուսնի վրա ջուրը աստերոիդների միջոցով է առաջացել) :

Ապակե անձրևներով մոլորակ

Vulpecula համաստեղությունում կա մոլորակ, որը հայտնաբերվել է 2005 թվականին։ Այն իր չափերով համեմատելի է մեր Յուպիտերի հետ և շատ հեռու չէ Երկրից՝ 64,5 լուսային տարվա հեռավորության վրա (1 լուսային տարին այն հեռավորությունն է, որը լույսն անցնում է 1 օրացուցային տարում): Սա նշանակում է, որ եթե մենք հնարավորություն ունենայինք ուշադիր հետևել մոլորակին, մենք այն կտեսնեինք այնպես, ինչպես եղել է գրեթե 65 տարի առաջ: Նրա մթնոլորտի ուսումնասիրության ժամանակ հայտնի դարձավ մի տարօրինակ փաստ՝ մոլորակի վրա պարբերաբար հալած ապակու անձրև է գալիս։

Մխիթար Աբբահոր վերջին օրերը

(Առաջին հատվածը պատմում է Մխիթարի հիվանդ լիելու, ապաքինվելու և նորից հիվանդանալու ժամանակահատվածը)

Մխիթարն իր կյանքի վերջին տարիներն էր ապրում, բայց նա առույգ էր, և գործում էր ինչպես երեսուն տարի առաջ։

Ինչպես տեղեկանում ենք Մխիթարի նամակներից, թվում է, թե Կիպրոսում կրած հիվանդությունը թողել էր իր հետքերը, որոնք հիշեցնում էին իրենց մասին, հատկապես վերջին տարիներին: Սաստիկ կերպով հիվանդացավ 1739 թվականի Հոկտեմբերին, ամբողջ ձմեռը թուլության մեջ անցկացրեց , և հաջորդ գարնանը հազիվ առողջացավ, բայց իր նախկին ուժը չկարողացավ վերականգնել:

1746 թվականին, նույն հիվանդությունը կրկնվեց՝ այս անգամ շատ բարձր ջերմի և թանչ կոչվող հիվանդության հետ միասին: Դեղերը չէին անցկացնում հիվանդությունը, այլ պարզապես թուլացնում էին ցավերը։ Ամբողջ Միաբանությունը տագնապի մեջ էր. Նրանք դիմում էին Աստծուն: Մխիթարը քառասուն օր անընդհատ ծանր ցավերի մեջ անցկացրեց, անքուն և առանց ուտելու։

Երկու-երեք քահանա միշտ հսկում էին նրա մոտ, և նրա համար զանազան հոգևոր գրքեր էին կարդում: Մխիթար կարդալ էր տալիս Թովմա Գեմբացու գրած և իր կողմից շատ սիրված «Նմանություն Հիսուս Քրիստոսի» գրքի։

Քառասուն օրից հիվանդությունը մի քիչ նվազեց, և կարողացավ ոտքի կանգնել և նույնիսկ Պատարագ մատուցեց: Բայց այդ նույն օրվա երեկոյան ցավը դարձյալ վատացավ, և բժիշկը ասեց, որ կրկին անկողնում պարկի և նույնպես քառասուն օր մնա։ Գրեթե ամբողջ տարին անդադար ցավերի ու տառապանքների մեջ անցկացրեց:

1749 թվականին կրկին բռնվեց իր սովորական հիվանդությամբ, այս անգամ նախկին անգամներից շատ ավելի սաստիկ կերպով, որի ճիրաններից այս անգամ չէր կարողանալու ազատվել: Այդ հիվանդության վրա ավելացան նաև լյարդի պնդությունը։ Նոյնիսկ ամենաճարտար բժիշկներն անգամ հուսահատվեցին:

Աբբահայրը հասկանում է, որ գնում էր դեպի մահը: Նա իր մոտ կանչեց իր ատենադպիր Հայր Մատթեոս Եվդոկիացուն և նրան գրել տվեց իր նախապես պատրաստած հոգևոր կտակը, պատվիրելով, թե իր մահից հետո ինչպես էին կատարելու իր թաղումը և հրահանգներ տալով նախ ժամանակավոր Փոխանորդի, իսկ հետո նաև հաջորդ Աբբայի ընտրության վերաբերյալ:

Սույն կտակը գրել տալուց հետո, այն իր բարձի տակ դրեց և պահեց, պատվիրելով ո՛չ մեկին չհայտնել դրա մասին մինչև իր մահը:

Հատված երկու (Մահը ընդունելու հատվածը․ Այս հատվածում պատմում է թե ինչպես էր Մխիթարը վերաբերվում իր մահվանը։ (Բավականին հանգիստ և ոգևորվածությանբ։) )

Ավագ Ուրբաթ օրը, Ապրիլի 4ին, երբ միաբանները Քրիստոսի թաղման հանդեսն էին կատարում, թափոր բռնած շրջելով վանքի սրահներում, մինչ թափորն ուղղվում էր դեպի Աբբահոր սենյակը, նրան տեղեկացրեցին, թե Քրիստոսը մոտենում է սենյակիդ: Նույն պահին սկսեց խեղդամահ լինել։

Հետո բարձրաձայն աղաղակեց. «Ո՜վ քաղցր և սիրելի Փրկիչ իմ, նայի՛ր տառապած ու վշտացած անձիս, և ողորմի՛ր ինձ» և իսկույն ցավերը դադարեցին։ Մխիթարը կարողացավ իր երկրպագությունն անել Հիսուսին։ Նա երկար աղոթեց։  Աղոթքը հազիվ էր վերջացրել, երբ ամբողջ մարմնով թուլացավ և խաղաղ ու անուշ քուն մտավ:

Ապրիլի 6ին, Սուրբ Հարության Զատիկի տոնի օրը, ցավերը մեղմացան և մի փոքր շունչ առավ: Հաջորդ օրը, թեև անընդհատ տանջվում էր ցավերից, բայց գիտակցությունը միշտ տեղն էր, և հաճախ՝ կարճ աղոթքներով իրեն նվիրում էր Աստծուն:

Երկու օր անց, դարձյալ մի փոքր հանգստացավ ցավերից: Խոստովանահայրը, որ միշտ մոտն էր, երակը զննելով՝ ասեց, որ չվախենա: Աբբահայրը պատասխանեց,«Ինչո՞ւ պիտի վախենամ մահվանից: Եթե Աստված կամենա, ա՛յս պահին իսկ պատրաստ եմ մահանալու: Մանկությունիցս ի վեր սպասում էի այս ցավալից կյանքից մեկնելու օրվան: Եվ ուրախ եմ, որ ահա հասել է: Ուզում եմ մահանալ, որպեսզի տեսնեմ Հիսուս Փրկչին: Երանի՜ թե շուտով թողնեի և սլանայի դեպի երկնային Հայրենիք, որտեղ տեսնելու եմ Ամենասուրբ Երրորդությունը, օրհնելու եմ Նրան և փառաբանելու եմ Հրեշտակների հետ միասին, և վայելելու եմ Երկնքի անճառ ու անվախճան երանությունը»:

Երբ վարդապետները փորձում էին քաջալերել նրան, ասաց. «Հանդարտ թողեք ինձ և մի՛ շփոթեք, քանի որ ես մտածելու բավական նյութ ունեմ»: Եվ տեսնելով, որ տխուր տրտում կանգնել էին շուրջը, հարցրեց.«Ինչո՞ւ եք տխրում իմ համար, չգիտե՞ք, որ մահանալու եմ»: Ապա հավելեց. «Երբ այս աշխարհից կմեկնեմ, ցավերով կոշկոճված մարմինս դրեք այն տապանի մեջ, որ վաղուց արդեն պատրաստել եմ իմ համար: Կրծքիս վրա դրեք Հռոմի Սրբազան Քահանայապետի նվիրած ներողության խաչն ու մեդալը: Իսկ Տիրամոր պատկերը, որ նկարել եմ տվել ծաղկեզարդ պատմուճանով, ինչպես ինձ երևաց տեսիլքում, ո՛չ մեկի առանձին սեփականությունը թող չլինի, այլ՝ հասարակաց բոլորինը»:  Երբ խոստովանահայրը մտազբաղ ասաց. «Գերհարգելի, Ձեր գերեզմանն ըստ պատշաճի չեղավ», պատասխանեց. «Ցավերով փտած այս մարմնի համար այդ գերեզմանը բավական է, և շատ էլ է»: Եվ այսպես, ամեն բան արթուն և զգաստ մտքով կարգադրելուց հետո՝ լռեց:

Ապրիլի 9ին, քանի որ շատ տկարացած էր և բժիշկը համոզված էր, որ ամեն վայրկյան կարող է մահանալ։ Երբ Աբբահայրը լսեց բժշկի կարծիքը, ուրախացած ասաց. «Այս օրը ծննդյանս օրվանից ավելի մեծ է: Բերեք, որ ընդունեմ Սուրբ Խորհուրդը»: Եվ վառ հավատքով ու ջերմեռանդ սիրով ընդունեց այն: Նույն պահին ցավերը մի քիչ թեթևացան, և օրվա մնացած մասը հանգիստ անցկացրեց: Երեկոյան դեմ կանչեց ամենատարեցներին, հրաժեշտի ողջույնն ու իր հայրական օրհնությունը տվեց և հոգևոր խոսքերով ու խրատներով ոգևորեց նրանց, խրախուսեց՝ արիաբար առաջ տանելու իր սկսած գործը: Հարկավոր հրահանգներ տվեց, թե ի՛նչ պետք է անեին իր վախճանվելուց հետո, որպեսզի Միաբանության մեջ որևէ շփոթություն չծագեր:

Ցավերն է՛լ ավելի սաստկացան Ապրիլի 26ին: Նրա բերանից, սակայն, երբեք տրտունջի մի ձայն անգամ չլսվեց: Բժիշկը, հույսը բոլորովին կտրած, ասաց. «Այս գիշեր կփոխվի առ Աստված»: Նրա համար միաբանները սկսեցին հոգեվարքի աղոթքներն ասել: Նույն ժամին ցանկացավ նստել, բայց բոլորովին ուժասպառ՝ չկարողացավ այդ դիրքով մնալ և կրկին պառկեց։Գրեթե ամբողջ գիշերը, սակայն, անցկացրեցին հսկելով և աղոթելով:

Հատված երեք (Մահը և թաղման արարողությունը)

Մխիթարը հանդարտ տարածված էր անկողնու վրա, տժգույն, բայց խաղաղ, հստակ դեմքով, կիսաբաց աչքերով և դողդոջուն շուրթերով: Հանդիսավոր պահ էր։ Տագնապների որևէ հետք չէր նշմարվում նրա դեմքին։

Վերջապես մոտենում էր հոգին ավանդելու երջանիկ րոպեն: Երբ Պատարագն ավարտվելու վրա էր, միաբան բոլոր հայրերի ներկայությամբ՝ Մխիթարը ննջեց արդարների քնով, մաքրափայլ հոգին ավանդելով Աստծո ձեռքը, 1749 թվականի Ապրիլի 27ին, յոթանասունչորս տարեկան հասակում:

Եկեղեցի հասնելով, դագաղը մի բարձր գահավորակի վրա դրեցին: Հաջորդ առավոտյան դարձյալ Պատարագներ մատուցեցին և կատարեցին թաղման կարգի առաջին մասը: Երեկոյան լրացնելով թաղման կարգը, վառվող ճրագների շքերթով, անուշահոտ խունկերի բուրմունքով, հոգևոր երգերով ու սաղմոսներով՝ այդ սրբասուն և մշտամեռ մարմինն իջեցրին տարիներ առաջ պատրաստած իր տապանի մեջ, եկեղեցու դասի մեջտեղում:

Թաղմանը ներկա գտնվեցին երկու հայ եպիսկոպոսներ, – Զմյուռնիայի Մինաս և Կեսարիայի Սարգիս Արքեպիսկոպոսները, – Վենետիկում ապրող բոլոր հայերն ու հայ քահանաները, ինչպես նաև բազմաթիվ իտալացիներ՝ եկեղեցական և աշխարհական կարգից, և բոլոր ծանոթներն ու բարեկամները:

Հատված չորս

Մխիթարի առաջին ականատես կենսագիրները հետևյալ կերպ են նկարագրում նրա արտաքին տեսքը. միջահասակ էր, ո՛չ շատ գեր և ո՛չ շատ նիհար, անձնագեղ և վայելուչ: Կազմվածքով զորեղ էր. խառնվածքով՝ տաքարյուն. դեմքը՝ փոքր ինչ երկայներես, բայց մեծարո և պատկառելի: Նայվածքը՝ քաղցր և միաժամանակ խիստ. քիթը՝ կանոնավոր և վայելուչ, և գրեթե արծվեռունգ. հոնքերը՝ բարեձև, ո՛չ շատ թավ և ո՛չ շատ նոսր: Դեմքի գույնը՝ թուխի և շառագույնի միջև. կերպարանքը՝ զվարթ, դեմքին ունենալով հակնթագույն մանրաթել երակներ, բայց առիթի համեմատ՝ քաղցր կամ խիստ: Ձայնը զորավոր էր և հնչեղ. խոսվածքը՝ ազդու և գրավիչ. քայլվածքը՝ ծանր ու վսեմ. կենակցությունն՝ ախորժելի: Ով առնում էր նրա խոհական ու անուշ ընկերության համը, սիրում էր և կապվում հետը: Այդ պատճառով է, որ շատ մեծամեծ և նշանավոր անձինք, միայն մեկ անգամ տեսակցելով նրա հետ, նրա ընտանի ու սերտ բարեկամներն էին դառնում:

Մխիթարի առաջին երկու հրաշքները

Առաջին

Վենետիկում տասներկու տարեկան մի պատանի կար, ազնվական ընտանիքի զավակ: Մի օր պատանին այնպես սաստիկ հիվանդացավ, որ բժիշկները հուսահատվեցին նրա կյանքը փրկելու մտքից: Հայազգի պարոն Խաչիկ Ջուղայեցին, որ շատ մտերիմ էր պատանու ծնողներին, ցավակցության գնալով նրանց տուն, Մխիթար Աբբահոր փոքրադիր պատկերը տվեց նրանց, ասելով. «Հավատքով դիմեցեք Աստծո այս Ծառայի հզոր բարեխոսությանը: Մխիթար Աբբահայրն է, որ թաղված է Հայոց Սուրբ Ղազար վանքում»: Բարեպաշտ ծնողները երեկոյան աղոթեցին և Մխիթար Աբբահոր պատկերը դրեցին հոգեվարքի մեջ գտնվող պատանու բարձի տակ: Որքա՜ն մեծ եղավ ծնողների զարմանքն ու ուրախությունը, երբ հաջորդ առավոտյան իրենց զավակին բոլորովին առողջացած գտան: Պատանին այդ նույն օրն իսկ անկողնուց ելնելով՝ քայլեց, ախորժակով կերավ, զարմացնելով բոլոր տեսնողներին ու լսողներին, և նույնիսկ բժշկին: Երրորդ օրը ծնողներն իրենց տղային վանք բերեցին և երախտագետ սրտով համբուրելով Մխիթար Աբբահոր դամբարանը, ուխտի Սուրբ Պատարագ մատուցել տվեցին:

Երկրորդը Տիկին Նէվիլի բժշկությունն է, որ կատարվեց Մխիթարի դամբանի վրա, ինչպես իր գեղեցիկ գրքերից մեկում պատմում է Տիկին Ավգուստուս Քրավեն:

«քեզ հաղորդելու շատ կարևոր մի լուր ունեմ իմ սիրելի հիվանդի մասին, որի վիճակն իմ վերջին նամակից հետո գնալով վատացել էր: Քեզ գրելուցս հետո, սկսել է լավանալ, հաջորդ օրն, ընդհակառակն, այնքան վատացավ, որ մեզ մեծ տագնապի մեջ գցեց. և այդ օրվանից hիվանդությունն այնքան խորացավ, որ բժիշկը հայտարարեց, թե այլևս ոչ մի դեղ նրան չի օգնի:

Տարակույս չկար, որ նրաուժերը բոլորովին սպառվել էին, և չէր կարողանում որևէ կերակուր ուտել: Ի վերջո, ամսի 23ի երեկոյան, բժիշկը հայտնեց, որ այլևս հույս չկար և հրաժարվեց իր դեղերն ու դարմանները շարունակել:

Ամսի 24ին, առավոտյան ժամը 9ին, մի գոնդոլա կանգ առավ մեր դռան առաջ: Ստեփանիա Նէվիլը, հանկարծ սենյակս մտավ և խնդրեց, որ շուտ վար իջնեմ, որովհետև մի բան պիտի ցույց տա ինձ, «մի բան», ասում էր, «որ չեմ կարող վեր բերել, այսքան բարձր»:

Իր հետ իջա և մոտեցա գոնդոլային: Գուշակիր, թե ի՞նչ գտա այնտեղ … իմ սիրելի մայրիկս, հրաշքով բժշկված, որ հուզմունքից դեռ տրոփող սրտով, եկել էր իմացնելու իր թոռնիկին: Այդ շնորհն ընդունել էր Սուրբ Մխիթարի դամբանի վրա, Սուրբ Ղազարի վանքում, ուր իրեն տարել էին իր իսկ ցանկությամբ: Մնացած մանրամասնությունները կիմանաս Վենետիկում, իսկ այս մի քանի տողերը գրում եմ միմիայն այն նպատակով, որ գալու և մեզ տեսնելու փափաքդ արթնացնեմ»:

Հատված հինգ (Տապանի բացումը և նշխարների փոխադրումը 1899 թվականին)

Երանաշնորհ Հիմնադրիս մահվանից հարյուր հիսուն տարի անց, 1899 թվականի Դեկտեմբերի 4ին, եկեղեցու նորոգության առթիվ, մարմարե նոր քարերով սալարկելու համար բեմի հատակը փորելով՝ ստիպված եղան բացել նաև Մխիթարի տապանի մարմարե կափարիչը:

Գլուխ ԺԶ

Հայոց լեզու

Հայոց լեզու

Հայոց լեզու

Հայոց լեզու